Door de input van beursbezoekers op de Sett Gent, de onderwijsbeurs in Vlaanderen, weet ik hoe je van een lawaaierig leerplein tot een revolutionaire onderwijsverbetering kunt komen door het gericht inzetten van audio.
Wat is er aan de hand?
De leraar is op veel scholen een roepende in een woestijn van geklets en gekeuvel op leerpleinen. De gedachte is dat de leraar uitermate geschikt is om als coach de jeugd kennis bij te brengen. Leraren hebben daar veel moeite mee want daartoe zijn ze niet opgeleid.
Daarnaast zie ik twee grote problemen: [1] Er is een lawine aan studieboeken en ander geschikt leesmateriaal dat helaas niet zo populair is bij de huidige generatie die het lezen is verleerd en [2] De didactiek van 2023 is vooral gericht op samenwerken en onderzoeken. De vraag is of leerlingen en studenten op leerpleinen met zelfstudie, ‘onderzoek doen’ en zelfreflectie voldoende kennis opdoen voor de 21e eeuw waar we al weer 23 jaar middenin zitten. De rol van de leraar die juist kennis wil delen met leerlingen of kennis wil bijbrengen, is aan het evolueren. En daar liggen kansen.
ICT
Bij ICT denken mensen doorgaans vooral aan de I en de T. De C wordt nogal eens vergeten, u weet wel de C van Informatie en Communicatie Technologie. Wat opvalt op beurzen als de NOT (Nationale Onderwijstentoonstelling) en de SETT Gent is dat de technologie zich vooral richt op het beeld. Honderden grote schermen, VR-brillen, Augmented Reality en Artificial Intelligence. En zelden zijn de didactische mogelijkheden van deze nouveautés gericht op het gehoor. Heel vreemd als je beseft dat vóór de komst van de TV in Internet de mensheid zich vooral ontwikkelde door te lezen en te luisteren. Hoe zetten we deze twee taalvaardigheden gericht in op leerpleinen en daarbuiten?
Audio
Vier jaar geleden lanceerde de firma Rode een apparaat dat zijn weg heeft gevonden in podcastland maar dat nauwelijks terug te vinden is op de werkvloer in PO en VO. Het is een gebruiksvriendelijk apparaat met een overzichtelijk display, een klein mengpaneel en knoppen om geluiden af te spelen. Zoals Arjen Lubach dat op TV doet. Verder kun je mensen aan de telefoon in je gesprek te betrekken, een playlist afspelen en een computer mee laten doen in je podcast of je radio-item. Het apparaat werd onmiddellijk de standaard voor mensen die wel eens een podcast wilden maken. En daarmee is de radio weer bezig aan een opmars.
Koptelefoon
Je kunt je ogen sluiten en je krijgt geen beeld meer binnen. Je verbeelding en denkvermogen blijven vaak nog wel actief. Je kunt het geluid niet uitzetten of je moet je afzonderen en de wereld is helaas enorm luidruchtig geworden. Niet alleen lichtvervuiling belemmert ons om nog een sterrenhemel te zien, ook geluidsvervuiling zorgt voor afleiding en overlast. Vandaar dat veel jonge mensen met een koptelefoon door het openbare leven sjouwen: je hebt focus op dat wat er voor jou toe doet. Voor leerpleinen kan audio ook de oplossing zijn voor de kakafonie die zo’n plein met zich meebrengt. En precies daar liggen mogelijkheden voor het onderwijs om de didactiek van verschillende vakken te evolueren en de leraar weer een glansrol te geven bij instructies op een manier die past bij deze tijd.
Duurzaam
Een leraar spreekt met enkele leerlingen over een onderwerp dat ze bestudeerd hebben. Dat gesprek neem je op en stel je beschikbaar voor andere leerlingen op je leerplein, in andere klassen of in leerjaren die nog gaan komen. Met deze werkwijze doe je recht aan een belangrijk bewezen principe dat ondersteunend werkt in een leerproces: Werken aan Competentie (de inhoud komt uit gelezen of bestudeerde boeken en artikelen), Relatie (de leraar is echt in gesprek met enkele leerlingen die kennis hebben opgedaan) en Autonomie (als leerlingen doorhebben hoe dit werkt dan kunnen ze dit in no-time zelfstandig en kan de leraar aanschuiven als de expert die vragen kan beantwoorden of bepaalde zaken kan duiden maar het kan ook een deskundige leerling zijn of een expert van buitenaf die je even belt) (Ryan & Deci 2012). Daarnaast kun je vanuit je vakgebied bewezen principes inzetten bij het werken met audio. Ik werk voornamelijk met jeugdliteratuur en Poëzie en omarm de theorie van Aidan Chambers (2012): Voer een gesprek met een leerling over een gelezen boek.
Leesbevordering
Een voorbeeld waar ik al veel ervaring mee heb is leesbevordering. Ik stel me niet meer op als de leraar die de leerlingen vertelt wat de goede boeken zijn en welke ze zouden moeten lezen: ik draai het om. Omdenken kan tot verrassende inzichten en effecten leiden is me inmiddels duidelijk geworden.
Als er weer wat nieuwe kinderboeken zijn verschenen vraag ik kinderen wie deze boeken als eerste wil lezen. Ik heb er de tijd niet voor en wil er maar 1 lezen. Maar ik wil van de andere 4 boeken wel weten waar ze over gaan zodat ik ze alle 5 kan adviseren aan kinderen die niet weten wat ze moeten kiezen. De opdracht is helder: Lees het boek. Vind je er al snel niets aan? Geef het aan mij terug dan krijg je een andere titel. Heb je het boek uit dan duiken we 10 minuten de podcast-studio in en vertellen de kinderen mij welk boek ik toch echt zou moeten lezen en vooral waarom. Ik kies er 1 uit en lees dat. Een week later zit ik in de studio en spreek ik de betreffende leerling over onze gemeenschappelijke leeservaring. Dat nemen we ook op en deze afleveringen kome beschikbaar voor alle leerlingen die een boek zoeken om te lezen voor de lol of de lijst. Zo krijgen we meteen lezende leraren.
Frappante Fragmenten
Leraren zijn geholpen met een lijst van recent verschenen boeken voor hun leerlingen. In het project Frappante Fragmenten is maandelijks een Top40 Prentenboeken en een Top40 Kinderboeken beschikbaar. Zeer actueel en voorzien van ingesproken luisterfragmenten die eindigen met een cliffhanger, ingesproken door mensen die van Kinderboeken en voorlezen houden, vooral veel ervaren stemacteurs. De lijst met Young Adult (VO, 12-15 jaar) en 15+ (ook Pabo) zijn in de koelkast beland wegens gebrek aan belangstelling. Er is voor deze twee lijsten een vacature dus lees je veel in die categorie en heb je belangstelling? Meld je aan!
Hoort zegt het voort
Om het fenomeen audio onder de aandacht te brengen kun je de bevlogen en kundige leraren van Ears-up en Frappante Fragmenten uitnodigen op een studiedag van het schoolbestuur of op een studiedag binnen de Professionele Leergemeenschap. We demonstreren de studio en belichten de didactische mogelijkheden voor jouw school of leerplein. En we werken met draadloze koptelefoons tot wel 20 stuks. Ideaal voor op je leerplein. Hoef je niet meer te schreeuwen.