In de taalboekjes, ook in jouw nieuwste taalmethode, staan bij de lessen Spreken & Luisteren (Mondelinge Taalvaardigheid) suggesties om kinderen gesprekken te laten voeren en die op te nemen. Waarom staan die lessen nooit op mijn lijstje van lessen die ik moet geven als invalleerkracht?
Geven al die leraren waar ik voor kom vervangen hun kinderen zélf die lessen? Navraag bij de kinderen leert dat dat niet het geval is. Er wordt niet zo veel geoefend op vaardigheden Spreken & Luisteren. Toch scoren kinderen in Nederland redelijk: 95% van de leerlingen in het po behaalt eind groep 8 het basisniveau: 1F. Slechts 40% behaalt het streefniveau. Dat zou 65% moeten zijn. Er is dus werk aan de winkel om beter op de doelen Spreken & Luisteren te scoren. Als je dat zou willen. Misschien is het goed zoals het nu is. Stop dan met lezen.
Inspectie
Het rapport van de onderwijsinspectie over het niveau van Spreken & Luisteren (2019) maakt bij luisteren onderscheid in 3 categorieën:
- luisteren naar instructies
- luisteren als lid van een live publiek
- luisteren naar radio en televisie en gesproken tekst op internet
Dat laatste biedt mogelijkheden! Want luisteren naar een ‘live publiek’ doen kinderen al in die oersaaie weekendkringen uit de jaren 70. En uit onderzoek weten we dat je de taalontwikkeling van de taalzwakke kinderen in jouw klas er nauwelijks mee stimuleert om zich te uiten. Ik heb altijd moeite gehad met die kring op maandag. Kinderen weten vaak niet hoe je een goed gesprek kunt voeren. Ze stellen zelden vragen aan elkaar en richten zich op de juf of meester als luisteraar.
Wat zou zich in de hoofden van die 25 ‘luisteraars’ afspelen? Kinderen blijven, als ze spreken in de kring, vaak hangen in de opsomming van activiteiten. Ze houden een monoloog. Nou ja, dat is ook een gespreksvorm natuurlijk. Maar in de kring vind ik het nogal eenzijdig. Tel daar nog eens de verplichte spreekbeurt bij op en dan heb je een groot deel van het onderwijs in Spreken & Luisteren wel gehad. Maar doelgericht een gesprek voeren … wanneer doen kinderen dat?
Luisteren naar radio en podcast
Ik liet een groep 7 in Middelburg een aflevering kiezen op de site van Filosoofje.nl. Oortjes in en luisteren maar. Ademloos volgden de kinderen een aflevering over ‘Kun je zelf bepalen wie of wat je later wilt zijn?’ of ‘Wat is het verschil tussen jongens en meisjes?’ Een leerling die zijn luisterervaring beschreef, vertelde dat hij niet wist dat je over dergelijke onderwerpen in gesprek kon gaan met andere kinderen. Shocking! Er is dus nog wel wat werk aan de winkel in het basisonderwijs.
Mediawijsheid
Ik heb de suggesties van de Taalmethode over gesprekken voeren vertaald naar Mediawijsheid. Ik koppel nu in mijn projecten met kinderen de doelen van Spreken & Luisteren aan het creëren van content voor op de radio of in de podcast. Kinderen gaan in gesprek met elkaar over gedichten, kinderboeken, informatieve boeken, actuele onderwerpen waar je iets van kunt vinden. Gewoon voor gebruik in de klas of in de bouw van de school. Daarmee voldoe ik aan doelen die gesteld worden aan Mediawijsheid én aan die van Spreken & Luisteren. Twee vliegen in één klap Daar houd ik van. Efficiënt werken en er samen met de leerlingen instappen. En waarschijnlijk gaan de spreek- en luistervaardigheid ook omhoog. Maar dat mogen anderen onderzoeken.
Kinderen interviewen schrijvers van kinderboeken
Ik heb inmiddels ervaring opgedaan als scriptschrijver en regisseur van het gloednieuwe project Leesbeesten & Luistervinken van Cubiss en Radiorakkers: Kinderen gaan in gesprek met elkaar en met een kinderboekenschrijver, illustrator, uitgever of andere professional die zich inspant om iets te doen in de bestrijding van de laaggeletterdheid. Na Paul van Loon is Jacques Vriens de tweede schrijver die de kinderen interviewden. En er komen er nog een aantal dit jaar. Kinderen stellen vragen en luisteren naar wat iemand te vertellen heeft. Dát is pas luisteren!
Nascholing
Wat ik kan, kan ik jou leren zodat jij dit ook kunt gaan doen in jouw klas, in jouw bouw of op jouw school. Lees hier over de mogelijkheden.
Investeren in de bijscholing van leraren en onderwijsassistenten is mijn doel voor de komende jaren. Want de kwaliteit van goed onderwijs valt of staat met de kwaliteit van de leraar. En daar is wat aan te doen. Zeker met nieuwe ontwikkelingen en inzichten en met de technische mogelijkheden van 2020. Alles onder het motto:
